«Στο Βούδα, στο Ντάρμα και στη Σάνγκα ζητώ Προστασία»
Στις άπειρες φορές που έχει απαγγείλει την φράση αυτή ένας ασκητής του Ντάρμα, υπάρχει πάντα μία που υλοποιεί το μεγάλο του άνοιγμα κι’ ας μην το ξέρει ακριβώς την ώρα που συμβαίνει. Είναι η στιγμή που θα δώσει νόημα σε όλα όσα προηγούνται και σε όλα όσα έπονται, σε όλα τα μονοπάτια, τα διαβάσματα και τα μυστικά περάσματα που άλλο δεν έκαναν παρά να οδηγήσουν εκεί. Πρόκειται για την μοναδική εκείνη στιγμή που συναντά κανείς τον Δάσκαλό του.
Έχοντας το κληροδότημα της γενεάς των «Ουρανίων Αλητών» των Dharma-Bums που θα έλεγε και ο Κερουάκ, μετά από διαμονή δεκαετιών στο Παρίσι και ανάλογα ταξίδια στην Ασία, έφτασα στην Ελλάδα και αναζήτησα φυσικά την τοπική Σάνγκα ή για την ακρίβεια την παρέα εκείνων των ανθρώπων με τους οποίους διαλογίζεσαι, πράγμα, που είναι κάτι διαφορετικό από ότι όταν στοχάζεσαι εντελώς μόνος. Έτσι βρέθηκα στο γραφείο ενός δικηγόρου στο Κολωνάκι όπου θα συναντούσα τον δάσκαλο ενός φίλου που ανέλαβε να κάνει αυτή την επαφή.
Οι δάσκαλοι του κόσμου όλου συχνά ομοιάζουν. Αναγνωρίζεις την συγκαταβατικότητα με την οποία σε ακούν, το βλέμμα που δείχνει να βυθίζεται στο στοχασμό, τα ίχνη της αυστηρής άσκησης χαραγμένα στο πρόσωπο, έτσι δεν είναι; Ε. λοιπόν, υπάρχουν φαίνεται και εξαιρέσεις!
Βρήκα δυο μάτια πανέξυπνα να με κοιτάζουν, που ανήκαν σ’ έναν ώριμο άντρα μα με το χιούμορ σκανδαλιάρη εφήβου. Ένοιωσα μια τόσο βαθιά συνενοχή με την ψυχή αυτή που, φως φανερό, είχε από νωρίς κατέβει στην αλάνα για να γνωρίσει τον εαυτό της, που είχε χωθεί ψάχνοντας τον, στις βαθύτερες κρύπτες, έτσι που σ’ αυτόν και όποιον άλλο κόσμο τριγύριζε ανέμελα, φλέρταρε ηδονικά με της ζωής τα τερτίπια… και από τότε ποτέ πια δεν χωρίσαμε.
Δεν είμαι σίγουρος πόσα από εκείνα που δεν λέει στο βιβλίο του με τον τίτλο «Ο Αρκαδικός μου κύκλος» θα ήθελε να ακούγονταν εδώ… Να έλεγα ας πούμε πόσο εντυπωσιάστηκα με την διαύγεια της ανάλυσης της σχέσης του με την Λεοντοκέφαλη Κυρία; Ή να αρκεστώ στην περιγραφή που ο ίδιος κάνει της γιαγιάς «Λεούσας» (αχ, αυτά τα ονόματα που προκλητικά επαναλαμβάνονται στον χωρόχρονο της ατραπού μας) και των γυναικών προγόνων της; Είναι άραγε δυνατό να προσπαθήσω να θυμηθώ όλες τις ατέλειωτες εμπειρίες που έζησα όταν χορεύοντας από «Μπάρντο» σε «Μπάρντο» από κόσμο σε κόσμο, κάναμε το λόγο και τον ήχο μαζί να γίνουν ένα με τις ακτίνες για να συλλάβουμε τα τρία συμπαντικά «Κάγια» ή να αφήσω απλά τα πράματα στην εμπειρία των έξη χρόνων του συγγραφέα που εκείνος επιλεκτικά αφήνει να διηγηθεί; Τότε ήταν που του εμφανίστηκε ένας τέλειος Δάσκαλος, με την μορφή οράματος Θιβετιανού ασκητή. Χωρίς να έχει φυσικά ακούσει τίποτα για το Θιβέτ. Τον πήρε από το χέρι και του έδωσε τη μεγάλη εξήγηση. Γιατί άραγε πέθανε ξαφνικά και άδικα ο αγαπημένος αδελφός του, τεσσάρων ετών εκείνος, που τόσο τον συγκλόνισε; Και αυτές τις απαλές και στοργικές οδηγίες για το ίδιο το φαινόμενο του θανάτου, ούτε το ίδιο το Bardo Thodol δεν θα τις έλεγε καλύτερα. Και έτσι πάνω σε αυτό το τραγικό πέρασμα, αποκτά τον δεύτερο προστάτη του, που θα τον αναγνωρίσει πολύ αργότερα, όπως και την Λεοντοκέφαλη Κυρία. Είναι ο Drub-chen Me-long Dorje, o μυστικός εκείνος ασκητής που του ήρθε από τον άχρονο χρόνο με το τρομερό και εκτυφλωτικό καθρέφτη στο στήθος, που έζησε στο επίπεδό μας από το 1243 ως το 1303. Και δεν είναι τυχαίο ότι αυτός ο Δάσκαλος είχε λόγω των επιθανάτιων τελετών τις οποίες έκανε συχνά, απαγγέλλοντας μεταξύ άλλων από στήθους και την Σούτρα της Υπερβατικής Σοφίας των 10.000 στίχων, μια βαθιά εξοικείωση με το ίδιο το φαινόμενο και με τους τρόπους υπέρβασής του. Πράγμα το οποίο και μεταβίβασε εν μέρει και στον προστατευόμενό του.
Την εποχή ανάμεσα στο 1975 με 1979 θα μπορούσε να είχαμε συναντηθεί με το Δάσκαλό μου γιατί ήταν πολύ κοντά στον τόπο που βρισκόμουν. Περνάει τους καλοκαιρινούς του μήνες στο Μοναστήρι Nyigma Dzon που βρίσκεται στα βουνά της Νότιας Γαλλίας. Η ώρα δεν ήταν ακόμη ώριμη φαίνεται… ‘Έμελλε να γυρίσει στην Αθήνα και με τη συμπαράσταση του Λάμα Sogyal Rinpoche να δημιουργήσει την κοινότητα Dzog Chen, ένα Κέντρο σπουδών και τον πρώτο αξιόλογο χώρο πρακτικής στην οδό Γιάννη Σταθά, τον πρώτο στην ουσία ολοκληρωμένο Βουδιστικό ναό στην καρδιά της Αθήνας, για καμιά τρακοσάρια άτομα. Ούτε άδειες ούτε αιτήσεις τον απασχόλησαν αφού σαν νομικός καταλάβαινε καλύτερα από τον καθένα πόσο περιττά είναι αυτά για μια αναγνωρισμένη θρησκεία αν θεωρήσουμε ότι βρισκόμαστε σε μια ανοιχτή δημοκρατική κοινωνία.
Το 1981 συναντά στο Κέντρο της Σχολής των Nyingmapa στη Νέα Υόρκη το Λάμα Shenpen Dawa, αυστηρό και τεράστιο. Φυσικό και πνευματικό τέκνο του Dudjom Rinpoche. Από τον οποίο παίρνει τις βασικές διδασκαλίες πάνω στο Bardo Thodol και παράλληλα του επικοινωνεί το κείμενο των Προκαταρκτικών ασκήσεων «Dudjom Tersar Ngondro” και του αναθέτει να το εξηγεί και να το μεταδίδει στην Ελληνική κοινότητα της Σχολής. Φωτεινές στιγμές για τη Σχολή η οποία είχε μείνει από τότε χωρίς άλλη υπεύθυνη και εξ ανατολών καθοδήγηση. Φαίνεται ότι για αυτό είναι προορισμένη.
Στα τρία χρόνια που ακολουθούν, τα πιο κρίσιμα στην πνευματική του πορεία, οι διδασκαλίες του ύψιστου επιπέδου λες και έρχονται να τον ανταμώσουν, είτε είναι στη Γαλλία, είτε στην Αμερική, είτε κάπου αλλού. Η Αυτού Αγιότητα επί κεφαλής της σχολής των Αρχαίων Dudjom Rinpoche και ο Dilgo Kyentse Rinpoche είναι αυτοί που του τις μεταφέρουν. Η Λεοντοκέφαλη Κυρία, αποκτά εντελώς άλλη, απτή υπόσταση πλέον και ο Πάντμα Σαμπάβα παύει να είναι ένας οραματισμός για αυτόν. Θα τον συνοδεύει αόρατος, παντού.
Η αποχώρηση του Ριζικού του Δασκάλου Dudjom Rinpoche, από αυτό το επίπεδο, δεν επηρεάζει φυσικά τη σύνδεσή τους. Και άλλες ευλογημένες εμπειρίες τον αναμένουν και είναι η δική του εξ ύψους συμπαράσταση που του επιτρέπει να ολοκληρώσει την εμπνευσμένη μετάφραση της «Θιβετιανής Βίβλου των Νεκρών». Και μπορώ να μιλώ για αυτήν ως εμπνευσμένη, αφού δεν υπάρχουν πολλές ανάλογες μεταφράσεις στις άλλες κύριες γλώσσες της Δύσης που διέφυγαν της προσοχής μου, απέναντι στις οποίες βεβαιωμένα δηλώνω ότι είναι ασύγκριτη.
Το 1995 κλείνει το δικηγορικό του γραφείο και μετέχει στην προσπάθεια λειτουργίας του Κέντρου τρίχρονης απομόνωσης για μέλλοντες Λάμα, στη Χαλκιδική, πράγμα όμως το οποίο δεν κράτησε παρά μόνο ένα χρόνο, λόγω των αντιδράσεων της τοπικής εκκλησίας.
Το 1997 ίδρυσε το Κέντρο Βουδιστικών Μελετών και Πρακτικής «ο Βασιλεύς Μένανδρος», τιμώντας έτσι τον Έλληνα και Βουδιστή βασιλιά των Ινδιών. Συνεχίζοντας παράλληλα τόσο το πρωτότυπο συγγραφικό του έργο, όσο και εκείνο των υπεύθυνων μεταφράσεων στη γλώσσα μας. Πάνω από πενήντα ουσιαστικές ασκήσεις του Θιβετιανού Βουδισμού υπάρχουν στο Κέντρο αυτό στην Ελληνική γλώσσα για τα μέλη του, όπου διδάσκονται, αναλύονται, συνδέονται με την τοπική παράδοση και κατά το δυνατό, υλοποιούνται. Τις αναφέρει εξ άλλου στο παράρτημα του βιβλίου του «Η Μεγάλη Οδύσσεια του Πνεύματος», στο οποίο όμως λέει και κάτι σημαντικότερο που πέρασε εν πολλοίς απαρατήρητο. Την ανάγκη «ερμηνείας» στα ελληνικά της βουδιστικής γλώσσας, όχι μόνο φυσικά για τους Έλληνες.
Στους «μη μενετούς καιρούς» που διανύουμε, όπως λέει και ο Δαλάι Λάμα, είναι αναγκαίο να περάσουμε στις ανήσυχες και υπεύθυνες ψυχές όσο περισσότερη από την αρχέγονη Ελληνική γνώση γίνεται, ώστε τα στεγανά, μέχρι χθες, αυτά κείμενα να καταστούν φίλια και προσιτά για τους ανθρώπους της δύσης.
«Ερμηνεύω», σημαίνει ότι σαν τον Ερμή κάνω την πύρινη γλώσσα των θεών, κατάλληλη να ακουστεί έστω από ορισμένους και ευλογημένους θνητούς. Ο Θιβετιανός Βουδισμός και ιδιαίτερα η δική μας σχολή, έχει ένα λαμπρό όρο για τους «αποκαλυπτές» αυτών των ιερών κειμένων, τους Terton που τα μεταφέρουν στον κατάλληλο τόπο, στον κατάλληλο χρόνο και στην κατάλληλη γλώσσα για να ακουστούν. Και τους τιμούν ιδιαίτερα. Και ο Δάσκαλός μου ξέρει αργά και σιωπηλά αυτό τον όρο να τον υλοποιεί.
Τα επόμενα χρόνια συνδέεται με τη Μονή Mindroling των Νοτίων Ινδιών και παραμένει για αρκετό διάστημα εκεί, όπου συνδέεται πνευματικά με τον άλλο ριζικό του Διδάσκαλο, τον Pema Norbu Rinpoche, τον τρίτο κατά σειρά αρχηγό της Σχολής του, με τον οποίο αποκτά ένα προσωπικό και άρρηκτο δεσμό και από τον οποίο έλαβε απόκρυφες διδασκαλίες.
Και είναι αυτός ο μυθικός Ιεράρχης, ο οποίος κατόρθωσε να κρατήσει ακέραιη την παράδοση Paliul στην εξορία, ο οποίος όχι μόνο τον χειροτόνησε ο ίδιος σε ελεύθερο Λάμα της φημισμένης παράδοσης των ngangpas με τις λευκές και κόκκινες εσάρπες και τα μακριά μαλλιά, αλλά με βάση την εργασία του πάνω στη Θιβετιανή Βίβλο και τα άλλα βουδιστικά βιβλία που έχει γράψει, του απένειμε τον τίτλο του Καθηγούμενου, ή Λογιώτατου (Khempo).
Έχει επιμεληθεί την έκδοση του βιβλίου του Δαλάι Λάμα «Η Τέχνη της Ευτυχίας» και έχει μεταφράσει το άλλο θεμελιώδες βιβλίο του «Πώς να ασκούμεθα» που κυκλοφορεί με τον τίτλο «Για μια ζωή γεμάτη νόημα». Έχει μεταφράσει και σχολιάσει το κείμενο του δασκάλου του Dudjom Rinpoche «Η Πεμπτουσία της Πραγμάτωσης», όπως επίσης τη Σούτρα της Καρδιάς και τη Διαμαντένια Σούτρα.
Την εποχή τούτη που περνάμε, ασχολείται με την πιο απίστευτη ίσως, για τα κοινά μέτρα άσκηση, την «Κατάκτηση του Σώματος του Ουρανίου Τόξου» του Σώματος της Δόξης, που ένα μέρος της παρουσιάζει μέσα στο νέο του βιβλίο «Η Μυστική Παράδοση του Θιβέτ». Στις δύσκολες αυτές εποχές χρειαζόμαστε όλα τα κληροδοτήματα της ανθρώπινης γνώσης. Ακόμα και εκείνα που αφορούν τους ελάχιστους έμπειρους ασκητές, σα να τον ακούω να επαναλαμβάνει.
Θα ήταν όμως απαράδεκτο και ασυγχώρητο «στους έξη κόσμους και τα δέκα μπούμι» να μην αναφέρω το όνομά του. Οι δάσκαλοι της παράδοσης μας δια στόματος Pema Norbu Rinpoche, τον ονόμασαν Kunzang Tinley Dorje Tsal. Και σίγουρα σοφά έπραξαν. Θα πει σε ελεύθερη απόδοση «το καθάριο, άμωμο φως». Το σταθερό φως του Ηλιακού υιού. Να ήξεραν άραγε ότι αρκετά χρόνια πριν, όταν άρχιζε ο Αρκαδικός του Κύκλος οι συγκυρίες είχαν αποφασίσει το ίδιο όνομα; Ακόμα για πολλούς, ο αγαπημένος πολύτιμος δάσκαλός μου λέγεται ευσταθής γιος του ήλιου: Ευστάθιος Λιακόπουλος.
(Τα λίγα αυτά λόγια γράφτηκαν στην Αθήνα την άνοιξη του 2006 από τον καρμικό μαθητή του που ο ίδιος ονόμασε σαν ασκητή, Λάμα Λοτσάβα της γενεάς των διερμηνέων. Για τους άλλους, παραμένει κατά κόσμον και απλά ο Κωνσταντίνος Κουτρούλης)